Stel, er zou zoiets bestaan als een social media inburgeringscursus. Dan schrik je toch als je het woord ´likeje´ luid en duidelijk moet voorlezen. Niet alleen is het een maf woord als je het aandachtig in je opneemt. Het is ook nog eens onuitspreekbaar als je de afkomst ervan niet (her)kent.
Hoe sociaal is zo’n likeje eigenlijk? Is het puur een teken van waardering voor de ander of is het indirect ook een vraag om waardering voor jezelf? Jij een pluim, ik een duim? Uit onderzoek blijkt dat we geneigd zijn om mensen in te delen in twee globale factoren: positieve en negatieve, vrij vertaald, likejes en dislikejes. Die twee categorieën blijken lastig met elkaar te verbinden. Één positieve eigenschap roept andere positieve eigenschappen op en datzelfde geldt voor negatieve. Volgens het negativiteitseffect is het zelfs zo dat we bij het integreren van informatie over personen, meer waarde hechten aan negatieve dan positieve informatie. Een sneer wordt dus belangrijker gevonden dan een pluim, als ik de vertaalslag maak naar social media.
Met het oog op cyber-pesten zou een dislike-knop wel een linke toevoeging zijn. Toch blijkt die niet eens nodig om elkaar een rotgevoel te geven. Het uitblijven van een duimpje kan namelijk al pijnlijk genoeg zijn omdat we geneigd zijn bij het ontbreken van informatie – in dit geval een duimpje – die informatie zelf in te vullen. Met het negativiteitseffect in het achterhoofd kun je bedenken wat er dan gebeurt.
Geluksgevoel
Hoe zorg je dat je er andere opvattingen op nahoudt en dat social media een verrijking voor je is? Wellicht vereist het een ingebouwd mechanisme dat je waarschuwt tegen al te hoge verwachtingen. Je kunt namelijk weinig verwachten maar veel krijgen (waar je blij van wordt) of veel verwachten maar weinig krijgen (wat zorgt voor veel teleurstelling). Als je verwachtingen te hoog gespannen zijn is het dus zaak om die bij te stellen, bijvoorbeeld door een tijd afstand te nemen van Facebook. Je merkt dan na een poos vanzelf wat het wérkelijk aan je geluksgevoel toevoegt.
Door mee te doen aan het experiment 99 dagen zonder Facebook krijg je een aardig beeld, is mijn ervaring. Ik ben flink gaan snoeien in mijn ‘vrienden’ (het kan veel drastischer, besef ik nu), deel minder foto’s (wat betekent dat ik minder vaak denk: dat moet op Facebook!) en realiseer me dat ik echt niet zoveel mis als ik er níet op zit. Mijn nieuwsgierigheid en lol in online gezelligheid wint het echter voorlopig van mijn gedachte om helemaal te stoppen, maar Facebook heeft zeker niet het eeuwige leven, blijkt uit onderzoek.
Cyberpesten
Met een zestal (andere) studenten psychologie aan de Open Universiteit ben ik momenteel bezig met een onderzoek naar cyberpesten. We gaan een vragenlijst uitzetten bij docenten op middelbare scholen om te achterhalen of zij cyberpesten kunnen signaleren, stoppen en/of voorkomen. We gaan ook in kaart brengen welke middelen zij daarbij nodig denken te hebben. Mocht je docent zijn op een middelbare school en het leuk vinden (duimpje!) om de vragenlijst in te vullen, stuur me dan een mailtje: nella@nunella.nl